درختی است از خانواده زنجبیل به صورت وحشی و پرورشی در مناطق کوهستانی و
در سایه درختان می روید.ارتفاع درخت ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر و بعصی ها دارای
اعضاء چوبی تا ۳ متر ارتفاع و شاخه های هوایی و برگ های متناوب نوک تیز
با گل های ریز سفید مانند گل باقلا و میوه ان کوچک ناشکوفا (پوشینه دار )
بقدر بند انگشت با پوست تیره رنگ و دانه های متعدد می باشد.هل انواع
مختلفی دارد :هل سفید و هل سیاه و هل سبز و هل رسمی .که طبیعت همه ان ها
گرم و خشک و نوع سبز ان تند و معطر بوده و از دو نوع دیگر مرغوب تر
است.دانه های هل بویی قوی و طعمی مطبوع دارد از مغز و پوستش برای درمان و
معطر ساختن غذاها و پختن شیرینی استفاده می شود
میوه ی هل، بیضی شکل و به رنگ های زرد، سبز یا سیاه است. دانه های معطر و
مطبوعی به رنگ قهوه ای در میوه ی آن وجود دارد که به عنوان ادویه و برای
خوشبو کردن نوشیدنی ها و غذاها به مصرف می رسد.
عطر خوش و اثر گرمابخش و اشتهاآور هل، این دانه را به یکی از بهترین طعم
دهنده ها برای انواع نوشیدنی، دسر و شیرینی تبدیل می سازد. در هندوستان،
خاورمیانه، اروپا و آمریکای لاتین، این ادویه روغنی برای تهیه انواع نان
، کیک و شیرینی ها و همچنین چای و قهوه به کار می رود.
در بسیاری از شیرینی ها و دسرهای سنتی ایرانی نیز از هل کوبیده یا آسیاب
شده استفاده می شود.
خواص درمانی:
هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است.
جویدن دانه های هل پس از صرف غذا ضمن کمک به هضم و گوارش بهتر غذا، می
تواند بوی نامطبوع دهان(مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی کند.
دانه های هل خواص گرمابخشی داشته و معده و روده ها را تقویت می کنند.
هل اشتها را تحریک می کند و عمل هضم غذا را بهبود می بخشد.
نوشیدن دم کرده ی داغ آن موجب تسکین کولیت، سوءهاضمه، باد نفخ، حالت تهوع
و بی حالی شده و مانع ترشح زیاد اسید معده می شود.
یکی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند هل، جلوگیری از تشکیل خلط در گلو است.
از این رو می توان آن را به محصولات لبنی و پودینگ ها افزود تا اثر شیر
را که موجب تشکیل خلط در گلو می شود خنثی کرده و به هضم آن نیز کمک کند.
دانه های هل خاصیت داروی اکسپکتورانت را دارد و سینوس ها و برونش ها،
بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک می کنند.
هل چنان که ذکر شد خواص گرمابخش و انرژی زا دارد از این رو به بهبود
روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته کمک می کند، اضطراب و نگرانی
را کاهش می دهد و در رفع افسردگی موثر است.
هل همچنین کلیه ها را تقویت می کند و گفته می شود برای درمان شب ادراری
کودکان مفید است.
دیگر خواص هل عبارتند از:
– تقویت کنده قلب است.
– بادشکن بوده و گاز معده و روده را از بدن خارج می سازد.
– تقویت کننده بدن است.
– ادرار آور است.
– قاعدگی را باز می کند.
– زخم های دهان را برطرف می کند، بدین منظور دم کرده هل را در دهان قرقره کنید.
– خوشبو کننده دهان است.
– برای تسکین درد گوش ، گرد هل را در گوش بریزید.
– تب را پایین می آورد.
– معالج سرماخوردگی است.
– برای تسکین درد روماتیسم مفید است.
– ضد مسمومیت است.
– برای رفع بیماری های چشم مفید است.
نکته: برای عطرآگین کردن غذا، شیرینی یا مربا، حتما لازم نیست غلاف آن را
باز کرده و دانههای سیاه رنگ هل را مورد استفاده قرار دهید؛ میوه هل
با همان غلاف نیز بهاندازه کافی غذاها را خوش طعم میکند؛ مگر آنکه طعم
جویدن دانههای هل در دهانتان را دوست داشته باشید.
علاوه بر این، بعضیها هنگام دم کردن چای معمولی چند دانه هل یا یک عدد
میوه هل را در چای میریزند و همراه با آن دم میکنند. این چای، هم
خوشطعمتر میشود و هم خاصیت درمانی دارد.